معرفی جاذبه های گردشگری شیراز
- مهدی رضایی اردانی
- جاذبههای گردشگری
- ۱۴۰۳/۰۱/۲۰
- ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳
باغ ارم سر گل باغ های شیراز
بسیاری شیراز را به تخت جمشید و پاسارگاد میشناسند، بعضی هم شیراز را از سر ارادت به حافظ و سعدی، دوشاعر نغزگوی فارسی دوست دارند، اما گروهی هم «بهار شیراز» را میستایند و سفر به شیراز برایشان گشت و گذار در باغهای مصفایی است که در بهار شکوفه باران میشوند و با دیدن آنها گویی آدم روی همین زمین به بهشت سفر کرده است.
بهار که به شیراز کوچ میکند، «باغ جهان نما»، «باغ دلگشا»، «باغ عفیفآباد»، «نارنجستان قوام»، «باغ ارم» و سایر باغهای زیبای شیراز انگار رختی نو به تن میکنند، سرخاب و سفیداب کرده و منتظر ملاقات با بهار میشوند. هریک از این باغها هم زیبایی منحصر به فرد خود را دارند و به شیوه خود دلبری میکنند؛ اما «باغ ارم» سرگُل باغهای شیراز است. باغی با تنوع گیاهی بسیار، عمارتی با اصالت، بوتههای رنگ به رنگ رُز، لالههای چند رنگ، سروهای سر به فلک کشیده و نارنجهایی که در بهار، عطری مدهوش کننده ارزانی میکنند.
مسیر طولانی مالکیت از اشرافیت تا علم
تاریخ دقیقی از زمان ساختِ باغ زیبای ارم در دست نیست، اما بر اساس منابع تاریخی به نظر میرسد قدمت این باغ به پیش از سلجوقیان باز میگردد. اما عمارتِ سه طبقه باغ ارم در در زمان قاجاریه ساخته میشود و اکنون به عنوان یکی ازنمونههای بسیار زیبا از بناهای قاجاری شناخته میشود که با ظرافت و هنرمندی بسیار ساخته شده است. ستونهای بنا به سبک تخت جمشید طراحی شده و پیشانی بنا با کنگره های بزرگ و کوچک و تزئین شده با کاشی های رنگین عمارت باغ را متمایز و یگانه کرده است. زیبایی بنا با کاشیهای رنگین و گجبری های ظریف و کتیبههایی از شعرهای شوریده شیرازی صد چندان شده است. طبقه زیرین بنا که حوضی در میان دارد و برای اقامت تابستانه طراحی شده اکنون بدل به موزهای از سنگهای قیمتی شده است.در مقابل بنا هم حوضی بزرگ قرار گرفته که تصویر بنا در آن منعکس میشود و در فصل بهار حاشیه حوض پوشیده از لالهها و آلالههای رنگین میشود. این بنا در دوران قاجار در اختیار خانهای قشقایی بوده که در دوران پهلوی ستانده و مرمت میشود و در اختیار دانشگاه شیراز قرار میگیرد. هنوز هم این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است.
گذشته از بنای بسیار زیبای باغ، دلیل اصلی آوازه باغ ارم، حیاط مصفای آناست که گیاهانی با تنوع بسیار زیاد از گونههای غیربومی و گرمسیری دارد. درختانی چون کاج، افرا، بیدمجنون، بید مشک، سپیدار، انار، ازگیل، به چینی، سیب و گلابی از این جملهاند. اما در میان آنها، بوته های رُز که به رنگهای مختلف، طاقی چون دروازه نصرت شکل دادهاند و درختهای نارنج که چون خیابانهای مصفا راه را برای عابران باز کردهاند و همچنین سروهای همیشه بهار و سر به فلک کشیده از زیباییهای این باغ است. این باغ همچنین بلندترین سروِناز شیراز را هم که سروی سی و پنج متری ست در خود جای داده است و همین ویژگیها سبب شده که با قدم زدن در آن احساس سبکی و فراغ بالی به آدمی دست دهد. در گذشته دورتادور باغ دیواری گلی کشیده شده بوده که حالا حصارهای نردهای حافظ باغاند و پیجهای امینالدوله با ظرافت و دقت از آنها بالا رفتهاند و نمای باغ زیبای ارم را دل رباتر کردهاند.
آرامگاه شاعر کرمانی در شیراز
۰شیراز خواستگاه تمدن ایرانی است که آن را شهر شاعران خواندهاند و گزافه نیست اگر بگوییم شاعران در ایران جایگاهی اساطیری و اسطورهای دارند. خواجوی کرمانی یکی از همان شاعران افسانهای است که حافظ در اشعارش از سبک و نظر او اقتباس کرده است. کمالالدین ابوعطا متخلص به خواجوی کرمانی در سال ۶۸۲ هجری قمری در کرمان به دنیا آمد و در سال ۷۵۳ هجری در شیراز درگذشت. آرامگاه او در کوه صبوی و در ابتدای جاده شیراز اصفهان در تنگه الله اکبر قرار گرفته است. او پیرو فرقه مرشدیه بود و مدت زمان بسیار کمی در دیار خود کرمان زیست و به عشق هوای شیراز همانطور که خود گفته است، ترک یار و دیار میکند. خواجو پس از شیراز به اصفهان، بغداد، تبریز، خوزستان و شام میرود. و در همه جا مورد کرامت و احترام امرا و پادشاهان قرار میگیرد. البته آغاز زندگی شاعری خواجو در دربار امیر مبارزالدین مظفری در یزد بود و پس از مدتی به دربار شاه شیخ ابواسحاق راه یافت.
آرامگاهی شاعرانه
آرامگاه خواجو در محوطهای بدون سقف و مشرف بر دروازه قرآن قرار دارد؛ معماری بقعه طوری است که دو ستون کوتاه بالا و پایین آرامگاه را احاطه کرده که گویا رسم بوده در کنار قبر شاعران اینطور باشد. در قسمت شمالی محوطه آرامگاه دو اتاق قرار دارد که در پیشانی آنها دو غزل از خواجو به خط نستعلیق به خط کاشی نوشتهاند. اشعار این شاعر مشتمل بر پنج مثنوی است که آن را خمسه مینامند که شامل قصاید، غزلیات، و رباعیات بسیاری است. بسیاری از شاعران ایران زمین سبک سخن و شاعری خود را از خواجوی کرمانی که از معاصرانش بود، گرفتهاند و همیشه سپاسگزار او بودهاند.
مقبره این شاعر در کنار جوی آب رکن آباد قرار گرفته که سرسبزی بنا نیز به دلیل همین جوی است. در کنار قبر خواجو یک کتیبه است که بالای آن گلهای و پیچکهای سبز از دیوار پشتی پایین آمده و فضا را شاعرانهتر کرده است. نورپردازیهای ها هم به این فضای شاعرانه لطافتی عجیب تزریق میکند. کمی بالاتر از مقبره خواجو سه غار وجود دارد که یکی از آنها غاری است که خواجو مدتی در آنجا به عبادت مشغول بود و در سن ۶۴ سالگی در همین مکان نیز میمیرد. غار دیگری در کنار غار خواجو واقع شده، محل دفن خواجه عمادالدین محمود، وزیر معروف شاه شیخ ابواسحاق اینجو است. در دهانه غار طاقی ضربی به شکل کجاوه از سنگ و چوب قرار گرفته است. در کنار آن نیز نقش برجستهای از جنگ رستم و شیر دیده میشود که به سال ۱۲۱۸ برمیگردد. در دو طرف آن نقوش برجسته ناتمامی از فتحعلی شاه قاجار و دو تن از پسرانش به چشم میخورد. در دو طرف اين نقش برجسته دو نيم ستون به سبك ستونهاي دوره زنديه در درون كوه كار شده است.
خانه زینت الملک شیراز
خانه زینتالملک یکی از بناهای مهم شهر شیراز است که بخشی از نارنجستان قوام بهشمار میرود. زیرزمین این خانه سالهاست که به موزهی مشاهیر شیراز تبدیل شده است. هر کسی که به معماری و تاریخ علاقهمند باشد، قطعا از دیدن این عمارت تاریخی لذت خواهد برد.
خانه زینتالملک که زینتالملوک هم نامیده میشود، در خیابان لطفعلیخان زند قرار گرفته است و بخش اندرونی نارنجستان قوام بهحساب میآید. این خانه به مترو ولیعصر و ترمینال اتوبوس شهری نزدیک است و دسترسی به آن کار سختی نیست.
مجموعهی قوام از دوره قاجار بهجا مانده است. در آن دوران خانواده قوام بر فارس حکمرانی میکردند و باغ قوام و خانه زینتالملک از یادگاران همین دوره است. این عمارت که در سال ۱۳۰۲ برپا شده، محل زندگی زینتالملک قوامی، دختر قوامالملک چهارم بوده و در غرب نارنجستان قرار دارد.
از در ورودی عمارت تا سقف و دیوارها همه هنرمندانه ساخته و تزئین شدهاند. با گذشتن از در معرقکاریشده، وارد هشتی و بعد حیاط میشویم که دو باغچهی سبز و باصفا در دو سوی آن قرار گرفتهاند. مقابل ما حوض فیروزهای چهارگوشی پدیدار میشود که منظرهی دلنوازی پیش چشم میآورد. آنسوی حوض، عمارت اصلی را میبینیم با پنجرههای چوبی، شیشههای رنگی و سردر هلالی باشکوه. از ایوان تزیینشده که بگذریم به اتاقها میرسیم.
۲۰ اتاق شرقی خانه از داخل به هم راه دارند. دیوار اتاقها گچبری شده و سقف چوبیشان پر از نقاشیهای جذاب است. در غرب عمارت تالار شاهنشین را میتوان دید که با آینهکاری و گچبریهای چشمگیری تزیین شده است. شیشههای رنگی که نور را به زیبایی به داخل عمارت میآورند، همه جا دیده میشوند.
در زیرزمین بزرگ عمارت موزه مشاهیر برپا شده که به موزه مادام توسو شیراز مشهور شده است. اینجا میتوانیم مجسمهی افراد مهمی را ببینیم که هنرمندانه ساخته و پرداخته شدهاند، مانند آتوسا دختر کوروش، شاپور اول، کریمخان زند، سعدی و دکتر نمازی که از بزرگان و خیرین ماندگار شهر شیراز بوده است.
اما خانه زینتالملک در گذشته هم پرطرفدار بوده، چراکه خانم زینتالملوک از افراد بیبضاعت حمایت میکردند و سفرههای خیریهی این خانه میان مردم معروف بوده است.
موزه از ساعت ۸ صبح در را به روی مردم باز میکند و تا ساعت ۷ شب میشود از تماشای گوشهگوشهی این خانه لذت برد.
لونا پارک شیراز
اگر به شیراز، شهر ادب و عرفان سرزدید، حتما لونا پارک شیراز را هم ببینید. نام کامل این پارک که یک شهربازی است پارک تفریحی لونا است. این پارک، در ورودی شمال شیراز و در کنار دروازه قرآن قرار گرفته و این مسئله به جذابیت آن افزوده است. لونا پارک شیراز بیش از سه دهه قدمت دارد و جنب هتل بزرگ شیراز و در دامنه کوه مشرف به شیراز قرار گرفته است.
قرار گرفتن لونا پارک شیراز در یک منطقه کوهستانی آب و هوای خوب و مطبوع آن، جذابیت این پارک را دوچندان کرده است. دیدن نمای شهر در شب از بالا طعم دیگری دارد، اگر میخواهید این فضا را تجربه کنید لونا پارک را انتخاب کنید. در اطراف لوناپارک، پارکینگ بزرگی وجود دارد و دغدغه پارک ماشین را برای شما از بین میبرد. این پارک پر از بازیهای هیجانانگیز برای تمامی سنین است. البته بازیها برای سنین مختلف دستهبندی و از هم جدا شدهاند. وجود آلاچیقها و بوفهها فضا را بسیار راحتتر کرده است. علاوه بر این، ماکتهایی از المانهای تاریخی شهر شیراز نیز ساخته شده است. بازیهای هیجانانگیز مهمترین گزینه برای تفریح در این پارک است. لیزر تگ، حریم وحشت، سازههای بادی، و غرفههای شادی فضای شاد و پرهیجانی را ایجاد کرده است. این پارک بیش از ۵۰ وسیله تفریحی و سرگرمی را در خود جای داده است. یکی از مهمترین این وسایل چرخ و فلک بزرگ است که از ابتدای افتتاح پارک در آن قرار دارد و با سوار شدن و چرخیدن در آن و رسیدن به بالاترین نقطه آن، شهر شیراز زیرپای شما است. علاوه براین، این پارک فضایی را نیز برای بانوان در نظر گرفته و این بخش را از سایر بخشها جدا کرده است. در نزدیکی این پارک، رستورانهای زیادی وجود دارند که در بازدید از شهربازی لونا پارک خیالتان را از غذا راحت میکنند.
یکی از جذابیتهای لونا پارک قرار گرفتن در نزدیکی جاذبههای گردشگری مهم شیراز است. میتوانید با رفتن به این پارک همزمان از جاهای دیدنی دیگر شیراز نیز بازدید کنید. دروازه قرآن، موزه هفتتنان و تنگ الله اکبر از جمله مهمترین این جاذبهها هستند. آرامگاه خواجو کرمانی و مقبره باباکوهی شیرازی نیز مشرف به دروازه قرآن است و حافظیه در جنوب دروازه قرآن و در یکی از قبرستانهای شیراز به نام «خاک مصلی» قرار دارد. باغ جهاننما نیز یکی دیگر از جاذبههای اطراف لونا پارک شیراز و دروازه قرآن است.
مجموعه شهربازی لونا پارک شیراز در تمامی ساعات روز تا نیمه شب، فعال است. البته در سالهای گذشته این پارک در فصل زمستان فعالیت نمیکرد. قبل از مراجعه حتما از این بابت اطمینان حاصل کنید. برای سفر به شیراز، بهار و به ویژه اردیبهشت را بهترین زمان میدانند اما پاییز شیراز نیز دیدنی است بنابراین توصیه میکنیم حتما در پاییز نیز به این شهر زیبا سر بزنید و با رفتن به شهربازی لونا پارک شیراز، از لذت دیدن شهر از بالا بهرهمند شوید.
طعم منحصر به فرد کلم پلوی شیرازیها
استان فارس به واسطهی تمدنی ناب و آثار باستانی خارقالعاده و بینظیر یکی از استان های شناخته شده وتاریخی ایران است. شیراز مرکز استان فارس از گذشته تاکنون دارای غذاهای سنتی، بومی و دلچسبی بوده که گوشهای از اقلیم، فرهنگ، آداب و رسوم و نوع زندگی مردم این منطقه را بازتاب میدهد. کلم پلو به عنوان یکی از غذاهای سنتی ایران به طور معمول در اکثر خانواده های ایرانی طبخ می شود اما کلم پلوی شیرازی جزو یکی از لذیذترین و محبوب ترین غذاهای این شهر است که با کلم پلوهای دیگر شهرها کاملا متفاوت بوده و با عطر و طعم سبزیجات درون آن از غذاهای ارزشمند استان فارس به شمار می رود.
مواد کلم پلوی شیرازی
این غذا، بومیِ شهر شیراز بوده و تهیهی آن مستلزم زمان و حوصله ی تقریبا زیادی است. برای تهیه آن از برنج، کلم قمری، سبزی(ترخان، شوید، ریحان و تره)، گوشت چرخ کرده و آرد نخودچی استفاده می شود. به طور معمول در میان این پلو، کوفته ریزه (گوشت چرخ کرده و آرد نخودچی و پیاز را به صورت قلقلی و گلوله های ریز سرخ می کنند) و کلم های ریز و پخته شده قرار می دهند. این غذای اصیل و خوشمزه به طور معمول در کنار ماست و سبزیِخوردن میل می شود.
کاشی هفت رنگ شیراز ((فارس))
صنعت کاشی سازی و کاشی کاری که بیش از همه در تزیین معماری سرزمین ایران و به طور خاص در بناهای مذهبی به کار گرفته شده، همانند سفالگری از سابقهی طولانی برخوردار است. پیشینهی کاشی هفت رنگ را با توجه به آثار کشف شده به دوران هخامنشیان مربوط می دانند. اما تا دورهی سلجوقی استفاده از این نوع کاشی به صورت عام مرسوم نبوده است. اصطلاح کاشی هفت رنگ را برای اولین بار مورخِ دربار حکومت ایلخانیان به کار برد که به فن رنگ آمیزی با مینا بر روی لعاب اطلاق می شود و امروزه نیز این اصطلاح بیانگر همان فن است.
کاربرد عدد هفت نیز به خاطر محدویت رنگ هاست نه تعداد آنها زیرا چیزی که در این سبک کار اهمیت دارد رنگِ مناسب و ترکیب درست رنگ هاست. امروزه ابعاد کاشی هفت رنگ معمولاً ۱۵ در ۱۵ سانتیمتر بوده و دارای ۷ رنگ متداولِ لاجوردی، فیروزه ای، قرمز، زرد، حنایی، سفید و سیاه است. در این شیوه رنگ ها مجزاست و درون مرزهای یکدیگر نفوذ نمی کند، زیرا با خطوط مرکب رنگینی از منگنز و روغنِ دنبه از یکدیگر جدا می شوند. کاشی هفت رنگ در شهر شیراز به اوج و تکامل خود رسیده است.
یکی از تفاوت های کاشی شیراز با سایر کاشی های هفت رنگ در کیفیت و ترکیبات خاص لعاب است. و تفاوت دیگر استفادهی زیاد از نقش معروف به “گل و مرغ” است. در کاشی های شیراز بیشتر از رنگ های روشن و شاد نظیر پسته ای، صورتی، زرد و سفید استفاده می شود که در این بین رنگ صورتی چشمگیرتر است. یکی از بهترین نمونه های این سبک هنری مسجد نصیرالملک است که کاشی کارهای شیراز به آن مسجدِ صورتی هم می گویند. از سایر بناهای مزین به کاشی هفت رنگ می توان از مسجدوکیل، عمارت نارنجستان و باغ عفیف آباد در شیراز اشاره کرد.
ساخت کاشی در شیراز شامل این مراحل است: ۱- تهیه خاک مناسب؛ ۲- چاق کردن گِل (آماده سازی و ورزدادن)؛ ۳- خِشت زدن و نیمه خُشک کردن آن؛ ۴- پرسکردن خِشت؛ ۵- بارشویی یا آبساب کردن (تراشیدن اضافه های خشت)؛ ۶- پخت اول (پخت خشت)؛ ۷- پوشاندن خشت با لعاب سفید؛ ۸- پخت دوم (پخت لعاب سفید)؛ ۹- کشیدن طرح روی کاغذ و سوزن کاری آن؛ ۱۰- برگرداندن طرح ها روی کاشی سفید؛ ۱۱- نقاشی و رنگ آمیزی با لعاب رنگی؛ و ۱۲- پخت نهایی. شاید شعر حافظ شیراز بی ارتباط با زحمت کاشی کاران این دیار نباشد؛ آنجا که میگوید ” گویند سنگ لعل شود در مقام صبر/ آری شود و لیک به خون جگر شود”.